make sharp

- nosiła na szyi krzyżyk na łańcuszku she wore a small cross on a chain around her neck

- kreślić sobie krzyżyk na piersi to cross oneself

- przy wybranej odpowiedzi należy postawić krzyżyk mark your answer with an X

- zaznaczyć krzyżykiem poprawną odpowiedź to mark the correct answer with an X

- podpisywać się krzyżykami a. krzyżykiem to make one’s mark

- z krzyżykiem [nuta] sharp

- mieć na karku piąty krzyżyk to be in one’s fifties

- zaczął szósty/siódmy krzyżyk he’s in his sixties/seventies

- który to krzyżyk? how old are you?

- haftować krzyżykami to cross-stitch

- serweta wyszywana krzyżykami a cross-stitched tablecloth

■ postawić na kimś krzyżyk (myśleć, że umrze) to give up hope for sb’s recovery, to give up on sb; (zrezygnować ze znajomości, współpracy) to give up on sb

- lekarze postawili już na mnie krzyżyk the doctors had given up on me

- postawić a. położyć na czymś krzyżyk (pogodzić się z utratą) to write sth off; (zrezygnować) to give up on sth, to give up (all) hope of sth

- postawiła krzyżyk na pieniądzach, które był jej winien she had written off the money he owed her

- kibice położyli krzyżyk na awansie drużyny do finałów the fans had given up all hope of the team moving on to the finals

* * *

* * *

Gen. -a

1. (= mały krzyż) (small) cross; haftować krzyżykami cross-stitch; stawiać krzyżyk ( zamiast podpisu) make one's cross.

2. rel. (= znak krzyża) cross; dać komuś krzyżyk na drogę przen. send sb away empty-handed; krzyżyk na drogę pot. good riddance.

3. muz. sharp.

4. druk. dagger, obelisk.

5. pot. (= dziesięć lat życia) decade; mieć ósmy krzyżyk na karku be in one's seventies.

- miał ostro zarysowany podbródek he had a pointed chin

- ostro zakończony łuk a pointed arch

- ostro zakończony patyk a sharp-ended stick

- ostro zatemperowany ołówek a pencil sharpened to a point

- ostro przyprawiona potrawa a spicily seasoned a. heavily-spiced dish

- kurczak/baranina na ostro spicy chicken/lamb

- drzewo wyszło na zdjęciu ostro the tree came out sharp in the picture

- jego ojciec bardzo ostro traktował synów his father was very strict with his sons

- zbyt ostro go skrytykowałem I was too harsh in my criticism of him

- zbyt ostro się malujesz your make-up is too heavy

- wziąć się ostro do nauki/pracy to get down to studying/working

- choroba może rozpocząć się ostro, kaszlem i gorączką the disease may present acutely, with a cough and fever

- ostrokątny acute-angled

- ostrodzioby sharp-beaked

* * *

pl. ocz- Nom. -y Gen. -u Ins. - ami l. - yma

1. ( narząd wzroku) eye, optic (arch.); piwne/brązowe/niebieskie oczy hazel/brown/blue eyes; podbite oko black eye, shiner, mouse; bystre oko sharp l. keen eye; mieć bystre oko be sharp l. keen eyed l. eyesighted; zaczerwienione oko reddish eye; kocie oczy ( na drodze) cat's eyes; kocie oko min. cat's eye; tygrysie oko min. tiger's eye; dno oka anat. eyegrounds, fundus of the eye; oko cyklonu meteor. bull's eye, the eye of the storm; sokole oko eagle eye; maślane oczy filmy eyes; wprawne oko practiced eye; w mgnieniu oka in a blink of an eye, in a twinkling, in a flash l. crack; na pierwszy rzut oka at first glance; coś widać na pierwszy rzut oka sth can be seen at first glance; bez zmrużenia oka without batting an eye; na moich oczach before l. under my eyes, in front of my very eyes; słabnąć l. niknąć w oczach ( o człowieku) be fading away, be wasting away; ale masz oko! good eye!; cieszący oko easy on the eye; cieszyć oko please the eye; klapki na oczach blinders, tunnel vision; klapki na oczy ( konia) blinders; Br. blinkers; w moich oczach to jest nic niewarte it's not worth a penny in my eyes l. to my mind; z zamkniętymi oczami with one's eyes closed; pożerać kogoś oczami devour sb with one's eyes; patrzeć na coś krzywym okiem frown upon sth, look askance at sth; być komuś solą w oku be a thorn in sb's side l. flesh, be the stone in sb's shoe; (szkolić się) pod okiem instruktora (train) under the supervision of the instructor; ciemno, choć oko wykol the night is inky black; rzucać się w oczy stick out a mile, stick out like a sore thumb; spędza mi to sen z oczu I can't get it out of my mind; czytam w twoich oczach, że... I can see l. read it in your eyes that...; dobrze ci z oczu patrzy you have a kind look in your eyes; iść, gdzie oczy poniosą go and never look back, walk and don't look back; jak okiem sięgnąć as far as the eye can see; mieć oczy wokół głowy have eyes at the back of one's head; zrobiło mi się ciemno przed oczami I was seeing spots before my eyes; mam to na oku I'm keeping a (sharp) eye on it; mieć coś na oku (np. o pracy) set sights on sth; mam babcię ciągle przed oczyma I can still see grandma before my eyes; miej oczy i uszy otwarte! keep your eyes and ears open!; powiedzieć l. wygarnąć komuś prawdę w oczy tell sb the truth to his/her face, speak the truth to sb's face; wspominać kogoś/coś z łezką w oku think softly l. affectionately l. nostalgically about sb/sth, think about sb/sth with affection; mydlić komuś oczy pull the wool over sb's eyes, throw dust in sb's eyes; nawet nie mrugnął okiem he didn't flicker an eyelid; nie mogłem od niej oderwać oczu I couldn't take my eyes off her; nie mogę spojrzeć jej w oczy I can't look her in the eye/face; mieć oko na coś keep one's eyes open l. peeled l. skinned for sth; nie spuszczaj z oka dzieci keep your eye on the children, keep a close eye l. watch on the children; podbić komuś oko give sb a black eye l. a shiner; własnym oczom nie wierzę! I can't believe my eyes!; nie zmrużyłem oka I didn't sleep a wink; otworzyć szeroko oczy open one's eyes wide; widzieć kątem oka see sth out of the corner of one's eye; strzec kogoś/czegoś jak oka w głowie keep a close eye on sb/sth; rzut oka na coś glimpse at sth; kiedy ty wreszcie przejrzysz na oczy? when will you finally take the blinds off?; przewracać oczami turn up l. roll one's eyes; robić do kogoś perskie oko give sb the eye, give sb a glad eye, make eyes at sb; kłamać w żywe oczy lie through one's teeth, lie in one's throat; na piękne oczy on trust; w cztery oczy in private; rozmawiać z kimś w cztery oczy talk heart to heart to sb, talk eye to eye; rzuć na to okiem have l. take a look l. glance at it, please; cast an eye over it, please; gołym okiem with the naked eye; stanąć z kimś oko w oko stand face to face with sb, confront sb eyeball to eyeball; stracić kogoś z oczu lose sight of sb; spuścić oczy lower one's eyes, cast one's eyes down; spojrzeć prawdzie w oczy face the truth; wake up and smell the coffee; see things for what they really are; świecić oczami za kogoś blush for sb, take the rap; widzieć coś gołym okiem see sth with the naked eye; widzieć coś na własne oczy see sth with one's own eyes; widzieć coś oczami duszy see sth in one's mind's eyes; wpaść komuś w oko catch sb's fancy l. eye, take l. tickle l. catch sb's fancy; zamknąć oczy close one's eyes, breathe one's last; przymykać na coś oczy turn a blind eye to sth; zejdź mi z oczu! get out of my sight!; oczy mi się kleją I have heavy eyes l. eyelids; pi razy oko sth in the neighborhood of, more or less; pasuje to jak pięść do oka it's like a square peg in a round hole; oczy wychodzą mu na wierzch ( ze zdziwienia) his eyes popped out; oko ci zbieleje it'll leave you open-mouthed; kruk krukowi oka nie wykole crows don't pick crows' eyes; dog does not eat dog; oko za oko, ząb za ząb an eye for an eye and a tooth for a tooth; pańskie oko konia tuczy the eye of the master does more work than both his hands; prawda w oczy kole the greater the truth, the greater the libel; strach ma wielkie oczy fear has big eyes; czego oko nie widzi, tego sercu nie żal what the eye doesn't see, the heart doesn't grieve over; what the eye sees not, the heart craves not.

2. pl. oka Gen. ok (= coś jak oko) eye; ( w rosole) eye; pawie oko peacock's eye, ocellus, eyespot.

3. ( w sieci rybackiej) mesh.

4. żegl. ( wachta) watch, lookout.

5. żegl. ( pętla na linie) eye-splice, loop.

comp; ostrzej; adv

* * *

1. (= spiczasto) sharply; (= stromo) steeply, abruptly; ( wznosić się) abruptly, steeply, rapidly.

2. (= mocno) severely; dać komuś ostro popalić pot. give sb hell, make sb's life a living hell, make it l. things hot for sb, ride roughshod over sb.

3. (= wyraziście) sharply, acutely.

4. (= energicznie) briskly, sharply, resolutely, vigorously; ( hamować) rapidly, suddenly; ostro zakręcić make a tight l. sharp turn; ostro wziąć się do roboty put l. set one's shoulder to the wheel, wade into sth, get cracking l. weaving, pull up one's socks, go roundly to work.

5. (= gniewnie) sharply; ( odpowiedzieć) sharply, harshly, brusquely; ostro zareagować put one's foot down, lower the boom on sb; potraktować kogoś ostro be sharp with sb, take sth out on sb, give sb a hard time, give sb a hell of a time.

6. (= intensywnie) strongly, intensely; podać coś na ostro serve sth hot l. spicy.

- opowiedzieć dowcip to tell a joke

- dowcip rysunkowy a cartoon

- dowcip słowny a pun

- nieprzyzwoity/pieprzny/niesmaczny dowcip a dirty/racy/crude joke

- dowcip polityczny political humour U

- dowcipy polityczne political jokes

- dowcipy o policjantach/blondynkach jokes about policemen/blondes

- sypać dowcipami to crack jokes pot.

- w pracy krążą o nim głupie dowcipy his workmates are telling silly jokes about him

- prosiła, żeby już nie robił jej głupich dowcipów she asked him not to play any more stupid tricks on her

- mieć cięty a. ostry dowcip to have a cutting a. sharp wit

- urzekł mnie ten pełen dowcipu staruszek I was enchanted by that witty old man

- ostrzyć na kimś dowcip to take the mickey out of sb GB pot., to make fun of sb

- jego felietony skrzą się dowcipem his columns sparkle with wit

- ma ciężki dowcip he’s got a plodding sense of humour

■ (cały) dowcip polega na tym, że tych pieniędzy nie ma the snag a. hitch is that the money’s gone pot.

- (cały) dowcip polega na tym, żebyś skoczył na zgięte nogi the (whole) trick is to bend your knees when you land

* * *

* * *

1. (= żart) ( opowiadany) joke; przest. jest; ( robiony) practical joke, trick; dowcip rysunkowy cartoon; niesmaczny dowcip sick joke; niewybredny dowcip crude joke; nie chwycił l. zrozumiał dowcipu the joke was lost on him; opowiedzieć dowcip tell a joke; silić się na dowcipy try to be funny; sypać dowcipami reel off jokes; zrobić komuś dowcip play a trick on sb.

2. (= poczucie humoru) wit; cięty dowcip keen l. quick l. sharp wit; mieć ciężki dowcip tell crude l. cack-handed jokes; ostrzyć na kimś dowcip make sport l. fun of sb; wyostrzyć komuś dowcip sharpen sb's wit; cały dowcip polega na tym, że... the whole point is that...

- podwyższyć dom o jedno piętro to add a storey to a house

- podwyższyć drogę/tor na łuku to bank up a road/race track, to bank a road/race track up

- buty na podwyższonym obcasie built-up shoes

- podwyższyć cło o 10%/200 złotych to increase the duty by 10%/200 zlotys

- podwyższyła swą ofertę do 1000 złotych she raised her offer to 1,000 zlotys

- podwyższyć karę za rozboje to introduce harsher penalties for robbery

- podwyższyć komuś ocenę Szkol. to increase sb’s marks

- podwyższyć ocenę za wypracowanie to give extra marks for an essay

- Cis to dźwięk C podwyższony o pół tonu Cis is a sharpened C a. C sharp

- dźwięk podwójnie podwyższony a double sharp

- podwyższała się, nosząc wysokie obcasy she always wore high heels to look taller

- błędne/bystre/zamglone/żywe oczy wild/sharp/hazy/lively eyes

- brązowe/piwne/szare/zielone oczy brown/hazel/grey/green eyes

- dwoje a. oboje oczu a pair of eyes

- głęboko osadzone oczy deep-set eyes

- podbite/podsinione oczy black-ringed/livid eyes

- przekrwione/skośne/wpadnięte/wyłupiaste/wypukłe oczy bloodshot/slanting/sunken/bulging/protruding eyes

- łzy napływają a. nabiegają komuś do oczu tears are welling up in sb’s eyes

- oczy komuś zachodzą łzami tears flow into sb’s eyes

- łzy zakręciły się komuś w oczach tears rolled in sb’s eyes

- męczyć a. wytężać a. wysilać oczy to strain one’s eyes

- mrużyć oczy to squint

- otwierać/zamykać oczy to open/to close one’s eyes

- skierować a. obrócić oczy na kogoś/na coś to direct one’s eyes at sb/sth

- wodzić za kimś/czymś oczami a. śledzić kogoś/coś oczami to follow sb/sth with one’s eyes

- tkanina w kolorowe oka polka-dot fabric

- oka na a. w rosole drops of fat in the broth

- stać na oku to bow watch

□ argusowe oczy książk. Argus-eyed look

- kocie oczy Techn. catseyes

- kocie oko Miner. cat’s eye

- magiczne oko Radio, Techn. magic eye

- oko cyklonu Meteo. eye of the storm, storm centre

- oko opatrzności Relig. (symbol opatrzności) the Eye of Providence

- pawie oko (wzór na piórach pawia) peacock’s eye

- tygrysie oko Miner. tiger(’s)-eye

- wole oczy Archit. (ornament) bullseye a. bull’s-eye ornament

- wole oko Archit. bullseye a. bull’s-eye window

■ sokole oko eagle eye

- o sarnich oczach doe-eyed

- szklane oczy (chorobliwe) glazed a. shiny eyes; (o tępym spojrzeniu) glassy a. glazed eyes

- świdrowate oczy przest. piercing eyes

- bez zmrużenia oka a. oczu without batting an eye(lid)

- być czyimś okiem i uchem to be sb’s eyes and ears

- być/pozostawać/uczyć się pod czyimś okiem to be under sb’s tutelage

- cieszyć a. nęcić a. przyciągać a. przykuwać a. rwać a. wabić oczy a. oko to please the eye

- rzucać się a. bić a. uderzać w oczy to be blatant

- dawać po oczach pot. to blind, to dazzle

- dla czyichś pięknych oczu a. na piękne oczy for sb’s pretty face

- dobrze/źle jemu/jej z oczu patrzy he/she has a kind/a forbidding look in his/her eyes

- dwoi a. troi się mu w oczach he sees double/triple

- iść a. pójść gdzie a. dokąd oczy poniosą a. zaprowadzą to go and never look back

- jak a. gdzie okiem sięgnąć a. oko sięga as far as the eye can see

- mieć ciemne plamy przed oczami to see spots before one’s eyes

- pociemniało mu a. zrobiło mu się ciemno przed oczami he saw spots before his eyes

- leźć a. włazić komuś w oczy pot. to nag sb pot., to get in sb’s way pot.

- mieć dobre a. bystre oko a. oczy (być spostrzegawczym) to have observant eyes; (mieć dobry wzrok) to have good a. sharp eyes

- mieć kocie oczy to have cat’s eyes

- mieć kogoś/coś na oku a. mieć oko na kogoś/coś to keep an eye a. a sharp eye on sb/sth

- mieć kogoś/coś przed oczami to have sb/sth before one’s (very) eyes

- stoją mi przed oczami I have them before my very eyes

- mieć oczy (szeroko) otwarte to keep one’s eyes open a. skinned, to keep one’s weather eye (on sth)

- mieni się mi/jemu/jej w oczach a. świat/wszystko mi/mu/jej mieni się w oczach I see/he sees/she sees spots

- mówić a. powiedzieć a. wygarnąć komuś coś prosto w oczy to say sth in sb’s face

- na czyichś oczach before a. in front of a. under sb’s (very) eyes

- na oko more or less

- napawać a. paść a. sycić oczy czymś a. widokiem czegoś/kogoś to feast one’s eyes on sth/sb

- nie móc oderwać oczu od kogoś/czegoś to have one’s eyes riveted to sb/sth

- nie śmieć spojrzeć komuś w oczy a. nie śmieć pokazać się komuś na oczy to not be able to look sb in their eyes a. face

- nie wiedzieć, gdzie oczy podziać a. schować książk. to not know where to look

- nie wierzyć a. nie dowierzać (swoim a. własnym) oczom to not believe one’s own eyes

- obserwować coś/patrzeć na coś kątem oka to watch/to see sth out of a. from the corner of one’s eye

- oczy się mu/jej kleją a. zamykają his/her eyelids are drooping

- oczy się mu/jej świecą a. śmieją do kogoś/czegoś his/her eyes shine a. are shining at sb/sth

- oczy wychodzą a. wyszły a. wyłażą a. wylazły mu/jej na wierzch a. z orbit (ze strachu) his/her eyes bulge(d) from his/her head a. sockets; (ze zdziwienia) his/her eyes pop(ped) out on stalks

- oczy zachodzą mu/jej mgłą a. mgła przysłania a. zasłania a. zasnuwa mu/jej oczy his/her eyes get hazy, his/her sight gets blurred

- oko mu/im zbieleje this will knock him/them out

- otworzyć oczy to wake

- otworzyć szeroko oczy a. zrobić duże a. wielkie oczy a. wybałuszyć a. wytrzeszczyć oczy to goggle

- patrzeć a. spoglądać a. zerkać spod a. kątem oka to look (at sth) out of a. from the corner of one’s eye

- pilnować a. strzec kogoś/czegoś jak oka w głowie a. jak źrenicy oka to guard sth with one’s life

- podnieść a. wznieść oczy to lift a. raise one’s eyes

- postawić oczy w słup to cast up one’s eyes in astonishment

- patrzeć krzywym a. złym okiem na kogoś/coś to frown (up)on sb/sth, to look askance at sb/sth

- przeszyć a. prześwidrować a. przewiercić kogoś oczami to look at sb piercingly

- przewracać oczami a. wywracać oczy a. oczami to roll one’s eyes

- robić (do kogoś) słodkie oczy pot. to cast a. to make sheep’s eyes (at sb)

- robić coś dla (ludzkiego) oka a. dla ludzkich oczu to keep up appearances

- zrobić a. puścić do kogoś (perskie) oko to wink at sb

- rozmawiać/spotkać się z kimś w cztery oczy to talk/to meet with sb face to face a. tête-à-tête

- skakać a. rzucać się komuś do oczu to fly at sb’s throat

- spojrzeć niebezpieczeństwu/prawdzie/śmierci (prosto) w oczy to face the danger/truth/death

- spotkać się a. stanąć a. znaleźć się z kimś/z czymś oko w oko to be eyeball to eyeball with sb/sth

- spuścić a. opuścić oczy to lower one’s eyes

- stracić kogoś/coś z oczu a. z oka to lose sight of sb

- strzelać oczami (rzucać wesołe spojrzenia) to cast happy glances; (lękliwie zerkać) to cast anxious glances

- szukać oczami kogoś/czegoś to look about for sb/sth

- ścigać a. gonić kogoś/coś oczami to follow sb with one’s eyes

- w czyichś oczach in sb’s eyes

- w oczach rapidly

- zmieniać się w oczach to change overnight

- urosnąć w oczach (dziecko) to shoot up

- w żywe oczy blatantly

- kłamać w żywe oczy to lie through one’s teeth, to tell brazen lies

- widoczny gołym okiem visible to the naked eye

- widzieć a. zobaczyć coś a. przekonać się o czymś na własne a. swoje oczy to see sth with one’s own eyes

- widzieć coś oczami a. oczyma duszy a. wyobraźni to see sth in one’s mind’s eye

- wisieć oczami na kimś/czymś to fix one’s eyes on sb/sth, to glue one’s eyes to sb/sth

- wpaść komuś w oko to catch one’s fancy; (zwrócić uwagę) to catch sb’s eye

- wykłuwać komuś oczy czymś to fling sth in sb’s face

- wypatrywać (sobie) za kimś/czymś oczy to look out for sb/sth

- z zamkniętymi a. zawiązanymi oczami (z łatwością) with one hand (tied) behind one’s back; (trafić gdzieś) with one’s eyes closed

- (po)za oczami behind sb’s back

- zamknąć oczy książk., euf. to pass away, to breathe one’s last (breath)

- zamykać a. przymykać a. (przy)mrużyć na coś oczy to turn a blind eye to sth

- zejść komuś z oczu to get out of sb’s sight

- zginąć a. zniknąć komuś z oczu to vanish from sb’s sight

- oko za oko, ząb za ząb an eye for an eye, a tooth for a tooth

- co z oczu, to z serca a. z myśli przysł. out of sight, out of mind

- czego oko nie widzi a. oczy nie widzą, tego sercu nie żal przysł. what the eye doesn’t see, the heart doesn’t grieve (over)

- pańskie oko konia tuczy przysł. the master’s eye makes the horse fat

- popie oczy, wilcze gardło, co zobaczy, to by żarło przysł. sb has eyes bigger than their stomach

- atak chuliganów/wilków an attack by hooligans/wolves

- atak bombowy/rakietowy/atomowy a bomb/missile/nuclear attack

- atak lotniczy an air strike

- atak czołgów/samolotów a tank/plane attack

- atak na wroga an attack on the enemy

- atak na bagnety a bayonet attack

- frontalny atak a frontal attack

- iść do ataku to go into attack

- przypuścić atak na coś to launch an attack a. make an assault on sth

- atak na pisarza an attack on a writer

- atak propagandowy a propaganda attack

- ataki polityczne political attacks

- frontalny atak a full-scale a. an all-out attack (na coś on sth)

- ostre/werbalne ataki przeciwko komuś sharp/verbal attacks on sb

- przypuścić atak do rodziców o pozwolenie na coś to wage a campaign against one’s parents for permission to do sth

- atak nerwowy an attack of nerves

- atak serca a heart attack

- atak śmiechu a fit of laughter

- mieć atak duszności to be unable to breathe

- mieć ataki kaszlu to have coughing fits

- dostać ataku szału to get in a rage

- rzucić się na kogoś w ataku furii to go for sb in a fit of rage

- atak mrozu/upałów a sudden spell of cold weather/hot weather

- atak na bramkę przeciwnika an attack on the opponents’ goal

- atak skrzydłami an attack down the wings a. sides

- atak wieżą/królem an attack with a. by the rook/king

- atak na szczyt nie powiódł się the assault on the peak failed

- grać w ataku to play in attack

* * *

* * *

1. wojsk. (= natarcie) attack, raid, assault; atak bombowy bomb raid, blitz; atak lotniczy air raid; ruszyć do ataku launch an attack; odeprzeć atak fend off an attack, ward off an attack, repel an attack, repulse an attack; do ataku! attack!; przypuścić atak make an attack; być celem głównego ataku come under a major attack, be subjected to a direct l. major attack, stand in the breach; najskuteczniejszą obroną jest atak attack is the best form of defense.

2. przen. (= napaść, nagonka, krytyka) attack ( na kogoś against l. on sb); wystąpić z gwałtownym atakiem przeciw komuś attack sb violently, launch a violent attack against sb, make a blistering attack on sb; ataki prasy/mediów press/media attacks; być przedmiotem ataków z czyjejś strony be subjected to attacks from sb, come under attack from sb.

3. ( mocne niszczące uderzenie) onslaught; atak wichury onslaught of a gale.

4. med. ( nagłe wystąpienie objawów choroby lub przejaw stanu psychicznego) attack, fit, bout; atak gorączki fit of fever; atak malarii attack of malaria; atak złości/melancholii/wściekłości fit of anger/melancholy/fury; atak nerwowy nervous fit, attack of nerves; dostać ataku nerwowego throw a fit; dostać ataku szału go berserk, be seized with a fit of rage; atak serca heart attack.

5. sport ( akcja wobec przeciwnika) attack; atak bez piłki off the ball (play l. attack); atak ciałem hokej bodycheck; atak na bramkę l. na kosz drive (and shot); atak przy siatce slam.

6. sport ( zawodnicy grający w ofensywie) forwards; być l. grać w ataku be a forward.

- łagodny wiraż a gentle bend

- ostry wiraż a sharp a. tight bend, a dog-leg

- przyśpieszyć na wirażu to accelerate on a bend

- minąć a. pokonać wiraż to make the corner

- firma znalazła się na wirażu przen. the company is at a crossroads

- samolot wykonał wiraż w lewo the plane made a left turn a. turned left

- auto weszło w wiraż/wyszło z wirażu the car went into a. took the turn/came around a. off the turn

- wziąć wiraż pot. to take a. round a bend, to go around a bend

- samochód wziął ostry wiraż the car took a sharp turn a. corner

* * *

* * *

Gen.pl. -y l. -ów

1. (= zakręt drogi) tight bend.

2. (= skręt) turning.

- co to (jest)? what’s this/that?

- co jest na górze? what’s upstairs?

- co robisz? what are you doing?

- co mi kupiłaś? what did you buy for me?

- co się dzieje? what’s going on a. happening?

- co ci po tym? what do you need it for?

- o co chodzi? what’s the problem a. matter?, what’s going on?

- w co się ubierzesz? what are you going to wear?

- czego szukasz? what are you looking for?

- czego on chciał? what did he want?

- czego a. copot. chcesz w zamian? what do you want in exchange?

- do czego służy ten guzik? what is this button for?

- z czego jest ta koszula? what is this shirt made of?

- czemu się tak przyglądasz? what are you looking at?

- czym mam otworzyć tę puszkę? what shall I open this tin with?

- czym żywią się wieloryby? what do whales feed on?

- czym to się skończy? how will it (all) end?

- o czym oni mówią? what are they talking about?

- co to za maszyna? what’s this/that machine?

- co to za kamień? what kind of stone is this?

- co ty na to? what do you say a. think?

- co u ciebie? how are you?, what’s new?, how’s life (treating you)?

- co z tobą? źle się czujesz? what’s wrong (with you)?, don’t you feel well?

- psa zabierzemy ze sobą, ale co z kotem? we can take the dog with us, but what about the cat?

- co z tego? a. no to co? what of a. about it? pot.

- co z tego, że kocha? so he’s in love, so what? pot.

- co on, oszalał, żeby tyle forsy przepuścić! pot. he must be mad blowing all that money pot.

- czego tam nie ma na strychu! there are all sorts of things in the attic

- czym to on w życiu nie był! he’s done all sorts of things in life

- co ty mi tu przyniosłeś? what on earth have you brought me?

- po co a. na co? what for?

- po co jedziesz do Krakowa? what are you going to Cracow for?

- na co ci ten scyzoryk? what do you need this penknife for?

- i na co wam to było? what did you have to (go and) do that for?

- czego tam poszłaś? pot. what did you go there for?

- czemu płaczesz? what are you crying for?

- czemu nie? why not?

- „idziesz z nami?” – „czemu nie” ‘are you coming with us?’ – ‘why not?’

- powiedz, co chcesz na śniadanie tell me what you want for breakfast

- zapytaj go, co zrobił z nożyczkami ask him what he’s done with the scissors

- dobrze byłoby wiedzieć, o co właściwie mu chodzi it would be good to know what he really wants

- przysłuchiwał się, o czym rozmawiają he was listening in on their conversation

- nie wiem, co to była za ryba I don’t know what kind of fish it was

- nie rozumiem, po co tu przyszedł I don’t understand why he came here a. what he came here for

- powiem mu jutro, co i jak I’ll tell him tomorrow what’s what

- wiesz co?… (do) you know what?… pot., (I’ll) tell you what… pot.

- wszystko to, co chciał zrobić everything (that) he wanted to do

- mam coś, co cię zainteresuje I’ve got something that’ll interest you

- nie zrobiłam nic, czego musiałabym się wstydzić I did nothing (that) I ought to be ashamed of

- rób, co chcesz do what you want

- czym była kiedyś łacina, tym stał się dziś język angielski what Latin was once, English is today

- co jest naprawdę nieznośne, to myśl, że… what is really maddening is the thought that…

- z czego będziemy żyć, to mój kłopot what we’re going to live on is my problem

- co się stało, to się nie odstanie what’s done is done

- powiedział, że pożyczył mi pieniądze, co nie było prawdą he said he had lent me some money, which wasn’t true

- zdał ostatni egzamin, czym bardzo ucieszył rodziców he passed the last exam, which made his parents very happy

- on ma tyle samo wrogów, co przyjaciół he has as many enemies as he has friends

- zatrudniamy tyle samo pracowników, co rok temu we employ as many people as we did a year ago

- mam dwa razy tyle pracy, co ty I have twice as much work as you (have)

- kapelusz tego samego koloru, co płaszcz a hat the same colour as the coat

- mieszkam w tym samym domu, co on I live in the same building as he does

- rodzice tyle go widywali, co na obiedzie his parents only saw him at dinner time

- ktoś, co nigdy nie był w wojsku someone who has never been in the army

- znam kogoś, co to chętnie zrobi I know someone who’ll be glad to do it

- gdzie się podział ten chłopak, co u was mieszkał? what happened to the boy who used to live with you?

- wiesz, co ty dla niego jesteś? do you know what you are to him?

- ten młyn, co to w nim teraz jest hotel that mill that’s a hotel now

- co się tak kręcisz? why can’t you sit still?

- co tak wcześnie wstałaś? why did you get up so early?

- coś taki wesoły? why are you so cheerful?, what are you so cheerful about?

- co to za dureń z niego! what a clown he is! pejor.

- co za niespodzianka! what a surprise!

- nie masz pojęcia, co to za rozkosz! you’ve no idea what a delight it is

- co dzień/sobota every day/Saturday

- co dziesięć minut/dwa tygodnie every ten minutes/two weeks

- co chwilę a. chwila every couple of minutes, every now and then

- przystawał co krok he stopped with each a. every step

- co jakiś czas tu zagląda, żeby sprawdzić, co robimy he looks in every now and then to check on us

- opuszczał co drugą stronę he was skipping every other page

- co wytrwalsi zostali do końca sztuki only the most persevering stayed till the end of the play

- (ona) pracuje w tej samej firmie co ja she works for the same company as me

- ten sam/to samo co zawsze the same as always

- taki sam jadłospis co przed tygodniem the same menu as a week ago

- to już nie ten człowiek, co dawniej he’s not the man he used to be

- jest równie inteligentny, co przebiegły he’s as intelligent as he is crafty

- mogła mieć równie dobrze trzydzieści co czterdzieści lat she could just as well have been thirty as forty

- co ciekawe/dziwne… what’s interesting/strange…

- co gorsza… what’s worse…

- co więcej… what’s more…

- ale ona urosła, co? she’s really grown, hasn’t she?

- będziemy w kontakcie, co? we’ll be in touch, right? pot.

- miłe dzieciaki, co nie? nice kids, eh? pot.

- nie poznajesz mnie, co? you don’t recognize me, do you?

- wszyscy gdzieś jadą na wykacje, a my co? everyone’s going somewhere on holiday, and what about us?

- kto cię tu wpuścił, co? who let you in, eh? pot.

- i co, zdałeś egzamin? well, did you pass (the exam)?

- co ty, chcesz oberwać od ojca? you don’t want to get it from your father, do you? pot.

- a ty co? dzwonka nie słyszałeś? what are you doing? – didn’t you hear the bell?

- co do mnie, nigdy w horoskopy nie wierzyłem as for me, I’ve never believed in horoscopes

- co do pańskiego artykułu… as for your article…, as far as your article is concerned…

- mamy zastrzeżenia co do ostatniej partii towaru we have some reservations regarding the last consignment

- jego uwagi co do nowelizacji ustawy his remarks regarding a. concerning the amendment of the law

- ustalenia co do zakresu prac details regarding a. concerning the scope of the work

- druga co do wielkości partia polityczna the second largest party

- dziesiąte co do wielkości państwo świata the world’s tenth largest state

- co do godziny/dnia to the hour/day

- o siódmej co do minuty at seven o’clock sharp

- przyszedł punktualnie co do minuty he came a. arrived right on the dot pot.

- oddał mi wszystko co do grosza he gave me back every single penny

- powtórzyła wszystko co do słowa she repeated everything word for word

- zginęli wszyscy co do jednego not one of them survived

- co wstawał, robiło mu się słabo each time he got up, he felt faint

- co otworzył gazetę, wszędzie o Iraku every time he opened a newspaper, there was something about Iraq

- co strzelił, to chybił every time he fired, he missed

- co wspiął się wyżej, to zsuwał się each time he climbed up, he slipped down again

- co premiera, to sukces each new production is/was a success

- co chłop, to chłop you can’t beat a man (about the place)

- co głowa, to głowa you can’t beat good brains

- co prawda, to prawda I’ll second that

- co dyrektor, to nie zwykły robotnik a director’s not just any worker

- czym większy przywódca, tym groźniejszy jego upadek the greater the leader, the further he has to fall

■ a co tam what do I care?, what does it matter?

- chciała pokazać, co to nie ona she wanted to show what she was made of

- co jak co, ale ciasto robisz pyszne say what you like, but you make delicious cake

- czego jak czego, ale pieniędzy im nie brakuje whatever they’re short of, it’s not money

- co najmniej at least

- co najwyżej at most

- co to, to nie! pot. that’s out of the question!; no way! pot.

- co (proszę)? pot. (w odpowiedzi) what?

- „Adam!” – „co?” ‘Adam!’ – ‘what?’

- „jesteś tam?” – „a co?” ‘are you there?’ – ‘what do you want?’

- co (takiego)? (wyrażające zdziwienie) what?, really?

- dopiero a. tylko a. ledwo co only just

- goście dopiero co wyjechali the guests have not long gone, the guests have only just left

* * *

* * *

Gen. czego Dat. czemu Ins. i Loc. czym

1. ( zastępuje rzeczowniki) what; rób, co chcesz do what you want; czego (znowu) chcesz? what do you want (now)?; zwł. z irytacją what is it that you want (now)?; co to będzie? (= co chcesz zrobić?) what is it going to be?, what'll it be?; (= co się stanie?) what'll happen?; po co? what for?; byle co anything; Bóg wie co God knows what; diabli wiedzą co only the Devil knows; co to, to nie I won't have that; jeszcze czego! anything else?, what('s) next?; bądź co bądź anyway; w czym rzecz what's the matter; w razie czego (just) in case, if need(s) be; jak przyjdzie co do czego when the chips are down; nie ma co! there is no point; co komu do tego? it is none of anybody's business, why should it be anyone's business?, why should they care?; co mi tam! I don't care, I couldn't care less, who cares?; co będzie, to będzie happen what may; będzie co ma być what is to be, will be; what must be, must be; what will be, will be; co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr let bygones be bygones; co z oczu, to z serca out of sight, out of mind; co się stało, to się nie odstanie what's been done cannot be undone, let bygones be bygones; co za dużo, to niezdrowo too much of a good thing, too much breaks the bag; co się odwlecze, to nie uciecze there is luck in leisure; co ma wisieć, nie utonie he that is born to be hanged shall never be drowned, if you're born to be hanged then you'll never be drowned; co nagle, to po diable haste makes waste; czym chata bogata, tym rada what's mine is yours; co ma piernik do wiatraka what do these two things have in common?, it is quite beside the point.

2. (jako zaimek względny, głównie w pytaniach i zdaniach złożonych) co tchu at full l. top speed, in all haste; tyle, co kot napłakał next to nothing; co do grosza not a penny less, not a penny more; tyle pomoże, co umarłemu kadzidło it won't do any good, it won't help at all.

( rozpoczyna zdanie podrzędne) which.

1. ( wyraża powtarzalność) every; co krok every step; co godzina/co chwila/co miesiąc/co roku every hour/every moment/every month/every year; co prawda admittedly; co prawda, to prawda you're right; co rusz every moment, every time; na co dzień every day; co i raz pot. every moment, every time; co kraj, to obyczaj every country has its customs; every land has its own law; so many countries, so many customs.

2. ( wzmacnia przysłówki) what, still; co gorsza what's worse, worse still; co więcej what's more; co dwie głowy, to nie jedna two heads are better than one.

3. (wyraża pytanie o przyczynę, cel) why; co się tak długo zastanawiasz? why have you been dwelling on it so long?

- huraganowy/ostry/porywisty/silny/słaby wiatr a hurricane/sharp/gusty/strong/light wind

- lodowaty/suchy wiatr an icy/a dry wind

- podmuch/poryw wiatru a blast/gust of wind

- siła wiatru wind power

- pomiar prędkości wiatru wind speed measurement

- południowy/północny/wschodni/zachodni wiatr a southerly/northerly/easterly/westerly wind

- szum wiatru w konarach drzew wind rustling in the trees

- wiatr od lądu/morza an offshore/onshore wind

- wiatr zmienny a. o kierunkach zmiennych a variable wind

- boczny/pełny/przeciwny wiatr Żegl. a crosswind/tailwind/headwind

- pomyślne a. szczęśliwe/niepomyślne wiatry fair/adverse winds

- wiatr odczuwalny/pozorny/rzeczywisty a noticeable/an apparent/a real wind

- wiatr halny/monsunowy/pasatowy a foehn (wind)/a monsoon/a trade wind

- drzewa uginają się na wietrze the trees are bending in the wind

- flaga/bandera łopocze na wietrze a flag/banner flutters in the wind

- parawan osłaniał ich od wiatru a screen shielded them from the wind

- wiatr dmie/zrywa się/wzmaga się/ustaje/jęczy the wind blows/rises/picks up/subsides/howls

- jak wiatr like the wind

- pod wiatr against the wind a. upwind

- z wiatrem with the wind a. downwind

- wiatr historii the tide of history

- powiało wiatrem odnowy the wind of reform was in the air

- ogary pognały za wiatrem lisa the hounds chased off on the fox’s scent

- psy z najlepszym wiatrem the most keen-scented dogs

- mieć a. puszczać wiatry to break wind

■ wiatrem podszyty pot. [płaszcz, kurtka] flimsy

- wystawić kogoś (rufą a. tyłem) do wiatru pot. to lead sb up the garden path

- biednemu zawsze wiatr w oczy (wieje) przysł. the poor must pay for all

- chwycić a. złapać wiatr w żagle przen. to catch the ball on the fly

- czuć a. wiedzieć, skąd wiatr wieje pot. to know which way the wind blows

- inny wiatr wieje/powiał przen. a new wind is blowing/blew

- iść a. pędzić a. stawać z wiatrem w zawody przen. to go/run like the wind

- rzucać słowa na wiatr pot. to make wild promises, to waste words

- szukaj wiatru w polu pot. well, I/you/he won’t see that again pot.

- kto sieje wiatr, burzę zbiera przysł. sow the wind and reap the whirlwind

- wyostrzony wzrok/słuch keen a. acute eyesight/hearing, sharp a. trained eyes/ears

■ dowcip mu się wyostrzył he’s obviously been honing his wit żart.

- zakręt drogi/schodów a bend of the road/stairs

- ostry zakręt a sharp bend

- tuż za zakrętem just round the corner

- ściąć zakręt Aut. to straighten a bend

- hamować na zakręcie to brake on the bend

- wyjechać zza zakrętu to come around the bend

- zniknąć za zakrętem to disappear around the bend

- pokonać zakręt to negotiate a. take a bend

- znajdować się na zakręcie przen. to be at the crossroads przen.

- wykonać zakręt w prawo/lewo to make a right/left turn